Analyse op basis van BirdNET-Pi monitoring
In de Eemerwaard is gedurende de zomer en herfst van 2025 een BirdNET-monitor ingezet om automatisch vogelgeluiden te registreren. Deze methode geeft een objectief beeld van de dagelijkse activiteit, zonder afhankelijk te zijn van menselijke waarneming. De resultaten laten duidelijke patronen zien binnen drie ecologische soortgroepen: weidevogels, bosvogels en water- en rietvogels.
Deze indeling maakt het mogelijk om ontwikkelingen in het gebied te volgen als functionerende onderdelen van het landschap — niet als losse meldingen.
1. Weidevogels
(o.a. Kievit, Wulp, Scholekster, Watersnip, Rietgors, Ringmus, Huismus)
De weidevogelactiviteit volgt een typisch seizoenspatroon. Standvogels zoals huismus en ringmus zorgen voor een constante basis, terwijl trekkende soorten zoals kievit, tureluur, wulp en watersnip in scherpe, kortdurende pieken opduiken.
Belangrijkste observaties:
- Kievit en tureluur verschijnen vooral tijdens trekbewegingen.
- Wulp heeft duidelijke doortrekmomenten: een paar dagen activiteit, daarna stilte.
- Watersnip wordt vooral ’s nachts opgepikt, een teken van functionerende natte bodemzones.
Het patroon bevestigt dat het open grasland in de Eemerwaard nog steeds functioneert als doorgangs- en foerageergebied.
▶ Heatmap Weidevogels
2. Bosvogels
(o.a. Koolmees, Ekster, Kauw, Merel, Winterkoning, Gaai, spechten)
De bosvogelgroep vormt het meest stabiele en continue activiteitspatroon in de dataset. Hoewel de Eemerwaard geen klassiek bos bevat, is er voldoende structuur — rietranden, struweel, ruigte, knotwilgjes, oevervegetatie — om bosvogels jaar rond te dragen.
Opvallende patronen:
- Koolmees, ekster en kauw vormen de dagelijkse basisactiviteit.
- Roodborst, merel, winterkoning en zanglijster laten seizoensschommelingen zien.
- De aanwezigheid van soorten als groene specht, middelste bonte specht, goudhaan, vuurgoudhaan laat zien dat er voldoende dekking en insectenrijkdom aanwezig is.
Deze groep bevestigt dat de kleinschalige vegetatiestructuur in de Eemerwaard ecologisch goed functioneert.
▶ Heatmap Bosvogels
3. Watervogels & rietvogels
(o.a. Grauwe gans, Brandgans, Smient, Meerkoet, Waterhoen, Lepelaar, Waterral, Rietgors, Cetti’s zanger)
Dit is de sterkste ecologische zone van het gebied. De opbouw richting de herfst is duidelijk: toename van ganzen, eenden en meerkoeten, plus intensievere activiteit vanaf september.
Daarnaast is dit de groep waarin rietvogels vallen. Rietkragen zijn visueel niet altijd geliefd, omdat ze hoog en dicht kunnen staan. Maar ecologisch vervullen ze een cruciale rol:
- ze bieden dekking voor schuwe soorten,
- tlatteren verstoring,
- houden een variabel microklimaat vast,
- vormen voedsel- en broedhabitat.
Soorten als Waterral, Cetti’s zanger en Kleine karekiet zijn nauwelijks visueel waarneembaar, maar worden feilloos gedetecteerd door BirdNET-Pi. De enkele maar duidelijke pieken van Waterral zijn een sterk signaal: de riet- en oeverstructuren functioneren.
▶ Heatmap Watervogels + Rietvogels
Samenvatting
- Weidevogels zijn aanwezig, vooral als doortrekkers en randzonegebruikers.
- Bosvogels tonen een stabiel, continue basissignaal dat past bij een gebied met kleinschalige, gevarieerde structuur.
- Water- en rietvogels zijn het sterkst vertegenwoordigd, met duidelijke seizoensopbouw.
- De aanwezigheid van schuwe soorten als Waterral en Cetti’s zanger onderstreept de waarde van de rietzones — óók als die landschappelijk minder “opgeruimd” ogen.
- Enkele soorten zijn nog maar 1 maal waargenomen dat kunnen overvliegende passanten zijn zo als bv de kraanvogel, daar waar mogelijk hebben we dit soort bijzonder waarnemingen gecontroleerd gelijktijdige waarnemingen .nl
De Eemerwaard laat hiermee een functionerende habitatmix zien, met een duidelijke rol voor open water, ruigtes en rietkragen in het vasthouden van biodiversiteit.