Wie is Lianne? 39 jaar, getrouwd en 2 kinderen en werkzaam in de IT.
In de zoektocht naar een nieuw huis kwamen we op een zeer sfeervol oud huis, welke al helemaal gerenoveerd was. Mijn droom is om eens een oude boerderij helemaal op te knappen, dit kwam qua sfeer wel in de buurt/ De vaste lasten voor elektriciteit en gas bleek echter ruim 300 euro te zijn (en ze waren deels van het jaar weg). Daar schrokken we zo van dat we nieuwbouw gingen overwegen. Toen we ook nog eens een kavel op een droomplek tegenkwamen (vlakbij het centrum, ruimte, groen) waren we verkocht. Dus de kavel gekocht, architect gezocht, aannemer gezocht en bouwen maar! Na twee jaar konden we eindelijk verhuizen, nu wonen we er bijna een jaar en dat bevalt goed!

De insteek voor het nieuwe huis was: vaste lasten grotendeels gelijk houden aan oude lasten (hypotheekrente was extreem gedaald, dus dat blijft ongeveer gelijk, energiekosten mogen ook niet hoger zijn dan een normaal rijtjeshuis). Dus investeren om de energielasten laag te houden. In eerste instantie wilden we graag een warmtepomp, gedurende het traject leerden we echter dat gas niet zo’n slecht alternatief is. De wetgeving haalde ons echter in, opeens mochten we niet meer aan het gas. Gelukkig zaten we nog steeds op het pad van de warmtepomp. Daarnaast hebben we ons flink verdiept in wat we wilden. Bij de zoektocht bleken de meeste adviezen beperkt te blijven tot: paar zonnepanelen erbij, zo krijg je ook wel nul op de meter. Wij wilden graag het verbruik zo laag mogelijk, zodat je dus ook zo min mogelijk zonnepanelen nodig hebt. En daarmee kwamen we uit op een passiefhuis. We hebben er een expert bijgezocht die ons heeft bijgestaan en waar we hele praktische tips van hebben gekregen. Bijvoorbeeld: laat de architect met 50cm buitenmuren werken, dan kan het achteraf alleen maar meevallen ipv dat je ruimte moet inleveren.

Goede isolatie betekent niet perse een dikke muur. Je hebt ook dun spul wat goed isoleert, maar vaak is het dan in verhouding zeer duur. Uiteindelijk kwam de aannemer dan ook met 49,7cm dikke muren. We hadden een RC van 12 opgegeven en de aannemer kwam uit op een 11,37 als hij buitenmuur, spouw, 2x isolatieplaten en dan binnenmuur zou doen. Wij dus blij dat we alvast rekening hadden gehouden in het ontwerp! Overigens was de snelle berekening dat dit slechts 2000 euro extra zou kosten (t.o.v. muren bouwen volgens bouwbesluit). Later kwamen we erachter dat onze manier van bouwen daarnaast ook extra lange heipalen nodig had, extra dikke fundering, etc. Dus het is wel wat duurder uitgevallen (maar die bedragen zijn niet te achterhalen). De meeste passieve huizen worden met houtskeletbouw gebouwd. We wilden echter ook graag de massa, om het klimaat in huis stabieler te houden. Daar waar aannemers tegenwoordig steeds vaker voor poriso-stenen kiezen (o.a. minder kans op scheurvorming in het stucwerk), adviseerde onze energieadviseur om voor kalkzandsteen te gaan. Dat heeft meer massa, neemt makkelijker vocht en temperatuur op, dus geeft veel meer plezier. Het is alleen een andere manier van bouwen (meer rust pakken in het bouwproces). Gelukkig wilde de aannemer eraan mee werken.
Tevens kregen we als tip mee om het dak het beste te isoleren, daarna de muren en daarna de vloer. Dat is in volgorde waar het meeste warmteverlies zit. We wilden dus de vloer minimaal een RC van 6, voor de muur minimaal 10 en het dak minimaal 10 (maar liever 12). Het dak leverde de grootste uitdaging. Daar waar de muur niet veel duurder werd tussen de RC 10 en 12, bleek het dak het dubbele te gaan kosten. Het kwam er eigenlijk op neer dat er twee daken op elkaar gelegd zouden worden. Dat werd ons te gortig, dus hebben we daar de concessie moeten doen tot slechts een RC van 8.
Volgens het bouwbesluit moet een huis voldoen aan een RC van 4,5 voor de muren, 6 voor het dak en 3,5 voor de vloer.De garage hebben we buiten de isolatieschil geplaatst en hoeft ‘slechts’ aan RC 6 te voldoen (voor dak, muur en vloer).

In ons ontwerp hebben we er overigens ook rekening mee gehouden dat we zo compact mogelijk moeten bouwen volgens de concepten van passiefbouw. Hier hebben we ons niet helemaal aan gehouden, maar de leuke erkertjes etc hebben we niet toegevoegd. Ook de dakkapel hebben we achterwege gelaten. Ieder hoekje levert een extra uitdaging en meer warmteverlies. Het beste zou een bal zijn.
De volgende zoektocht was naar de juiste kozijnen. We wilden graag triple glas, maar niet alleen dat, ook dat het luchtdicht geplaatst zou worden. De aannemer had wel een adresje die echt wel in de buurt kwam van onze eisen, maar wij wilden nog beter. Uiteindelijk twee goede partijen gevonden, waarbij eentje relatief goedkoop was, omdat er geen stelkozijnen nodig zouden zijn. Uiteindelijk bleken die dingen toch nodig, dus waren ze te duur, dus last minute geswitcht naar de andere partij (overigens kan ik het niemand aanbevelen om de kozijnen bij deze partij te halen, de kozijnen zijn perfect.

Overigens was de aanbieding dat we triple glas voor de prijs van HR++ glas zouden krijgen. Onze garage heeft dus ook triple glas. De garage ligt buiten de isolatieschil, we hebben dus ook een “buitendeur” tussen de hal en de garage, en een muur van 50 cm. De garage heeft een geïsoleerde garagedeur, maar daar verliezen we uiteraard alsnog veel warmte (zit bijvoorbeeld een kier terwijl het dicht is).

Voor de omgevingsvergunning werd vervolgens een EPC ( energie prestatie coefficent ) berekening gemaakt, maar aangezien we nog niet alle feiten wisten, hebben ze braaf wat getallen ingevuld en kwamen we uit op een EPC van 0,36, precies wat volgens de gemeente daar gebouwd moest worden. Aan het eind hebben we gezorgd voor een correcte berekening. Dit zou een EPC van 0,06 opleveren als we een HR ketel zouden hebben en doordat we een warmtepomp hebben zijn we zelfs uitgekomen op een EPC van -0,12!

Zoals eerder gezegd wilden we een luchtdicht huis. Dan kan er tenminste ook geen koude lucht binnendringen. Dit betekent echter ook dat we een balans ventilatiesysteem nodig hebben. En uiteraard met WTW! In eerste instantie keken we hiervoor bij een Duitse partij. Zij moeten volgens de wetgeving heel veel doorrekenen, maar dan heb je wel zeker een perfect (leidingen) systeem. Voor zover wij het konden beoordelen was dat echter niet veel anders dan dat onze Nederlandse installateur kon. We hebben hem geluidseisen meegegeven; op een normale stand mag je geen lucht door de pijpen horen stromen. Dit betekent onder andere de juiste pijpen gebruiken, maar ook zo min mogelijk bochten. Het resultaat is dat dat stuk goed gegaan is, maar dat we voor minder kosten wel overspraak cadeau hebben gekregen (je hoort in de ene kamer de geluiden van de andere kamer via het ventilatiekanaal). Hier moeten we dus nog een oplossing voor vinden…
Een passiefhuis betekent dat je onder andere rekening moet houden met de zon. Eigenlijk begint het al met de positie van je huis. Als een gevel heeft, precies op het zuiden, zou daar een gevel met RC 10 volstaan. Aangezien wij net niet op het zuiden gericht zijn, is voor hetzelfde warmteverlies een RC van 12 nodig! Verder is het verstandig om aan de zuidkant veel ramen te plaatsen, en aan de noordkant weinig. Zo gezegd zo gedaan. En wat we gezien hebben is dat de meeste nieuwbouwhuizen het volgende vergeten: Zonwering! De warmte buiten houden in de zomer is zo belangrijk! En dan dus niet je gordijn dicht doen, maar echt buiten houden, anders is een groot deel van de warmte al binnen.

Wat veel kozijnenleveranciers aanbevelen is om warmtewerend glas te nemen. Maar dat is dus fout! Want dat werkt een beetje in de zomer, maar in de winter wil je juist dat alle warmte naar binnen komt! Aanvullend hebben we ook nog de zomernachtventilatie meegepakt: een raam beneden open en boven, zodat het ’s nachts kan spuien. Dat raam beneden is meer een luik, inbraakveilig en insectwerend. Aangezien dit amper geleverd wordt, was het helaas wel extreem duur, maar ook wel een leuk speeltje.
Bij wat andere vervolgstappen zaten we met de uitdaging van “oververhitting” in de winter. Een probleem wat niet veel winkels snappen. We wilden graag een Finse sauna en een houthaard. Met name de houthaard zou oververhitting opleveren, en om nou het raam open te zetten in de winter, dat is ook weer niet de bedoeling. Uiteindelijk kwamen we uit op een CV haard. Hierbij wordt een slechts beperkt de warmte aan de kamer afgedragen, en veel warmte naar het buffervat geleid. Tevens is het een fancy ding die weinig uitstoot heeft, altijd fijn! Nu kunnen we dus genieten van de haard en het warmt de kamer ook echt wel wat op, maar niet zo extreem als bij bijvoorbeeld een openhaard.
En om de speeltjes nog even af te maken hebben we naast 21 zonnepanelen ook nog 4 zonnecollectoren geplaatst, welke ook het buffervat verwarmen. In de winter kunnen we dus warm douchen door de haard, en in de zomer door de zon. En op de andere momenten hebben we de warmtepomp natuurlijk.
De warmtepomp heeft een grondboring van 115 meter. En slechts 1 boring. Door de goede isolatie/luchtdichting is de verwarming verwaarloosbaar en hebben we het formaat van het buffervat en het vermogen van de warmtepomp moeten dimensioneren op ons tapwaterverbruik. Die details weet ik even niet uit mijn hoofd en houden jullie van me tegoed.

En daarna bouwen maar! Uitdagingen waar we tegenaan liepen waren thermische bruggen (een metalen paal die van buiten naar binnen gaat bijvoorbeeld). En bepaalde verbindingen blijken toch moeizaam te zijn. Met behulp van een thermische test en een blowdoortest hebben we tussentijds nog wat probleempunten ontdekt, zoals gaten. Het is belangrijk dit al in een vroeg stadium te doen, want dan kun je er nog bij. Ons streven was een luchtdichting van 0,15, dat hebben we helaas net niet gehaald. Op zich deden de aannemer en de installateur echt wel hun best, maar je merkt dat ze geen ervaring hebben met echt passief bouwen. Zeker bij de installateur ontdekten we dit vaak; hij koos meestal al voor betere oplossingen dan standaard. Maar standaard is blijkbaar een nogal laag niveau… Warm water leidingen worden blijkbaar ook niet meer standaard geïsoleerd (want al een geïsoleerde buis).

Dat brengt ons op de nabije toekomst, wat we nog willen uitvoeren. We willen de pijpen van de WTW (warmte terug winning ) ventilator nog isoleren. De verse (koude) lucht stroomt nu door de pijpen naar de WTW, uiteraard zijn het wel dubbelwandige pijpen, maar je voelt ze echt wel koud zijn. Zo wordt het standaard opgeleverd, maar wil willen beter. Als het goed is hebben we alle leidingen rondom het buffervat ook na-geïsoleerd, maar dat is zo’n volle ruimte geworden, dat we dat nog maar even gaan dubbelchecken. Ook moeten alle randen vloer-kozijn nog dichtgekit worden, wat de luchtdichting nog meer optimaliseert (daarachter is het uiteraard al dichtgekit, dus het zal voornamelijk voor het oog zijn). Verder proberen we ons te verdiepen in de technische zaken. We zijn ondertussen wel erg geschrokken van het niveau van de experts. Een goed voorbeeld: onze zonnecollectoren werkten, dus zal het vast goed zijn. Maar toen heeft mijn man zich helemaal ingelezen, de sensor verplaatst, instellingen aangepast en het is echt een wereld van verschil! Daar waar ze eerst het buffervat een beetje wisten te verwarmen, bereiken ze nu zoveel meer. Dan besef ik me dat 90% van de consumenten met dit soort installaties dus een werkend, maar inefficiënt systeem zal hebben. Onze CV haard is nu weer een project. Nu we inzichtelijk hebben wat de watertemperatuur doet, blijkt dat ook daar instellingen aanpassen erg verstandig is. We hadden het vorig jaar blijkbaar zo ingesteld dat hij het buffervat gaat verwarmen, maar niet snel genoeg afslaat, dus op het einde het buffervat ook weer gaat afkoelen! Met dank aan onze domotica hebben we nu dat soort inzichten (Meten=Weten) . Domotica is ook nog wel een dingetje. Echt elk systeem heeft een eigen interface en de ene nog brakker en trager (en onveiliger) dan de andere. We proberen nu alles op een eigen omgeving te krijgen, zodat we de gegevens ook kunnen koppelen. Zo krijgen we data over de temperatuur in elke kamer, CO2 waardes, opbrengst zonnecollectoren, energieverbruik warmtepomp, temperatuur buffervat op meerdere hoogtes, warmte van de bron, etc. Dit willen we in dashboards tonen. En dus combineren. Zo wil ik me alvast voorbereiden op de toekomst zonder salderen: Wanneer kan ik de wasmachine het beste aanzetten?
In de toekomst zou ik nog graag een serre aanbouwen. Een plek waar door de zon veel warmte gecreëerd wordt en waarmee het huis dus opgewarmd kan worden. Al is de vraag of we dat echt nodig hebben. We hadden op 1 november 2020 de verwarming nog helemaal niet aan, de woonkamer was afgekoeld naar 20 graden en de hal naar 19. Door de zonnige dagen is het hele huis nu weer opgewarmd naar 22 graden! We zijn dus erg benieuwd wanneer de verwarming wel aan zal moeten.Verder zou ik graag de concepten van passiefhuis willen doortrekken naar de tuin. Hoe zorg je ervoor dat je in de winter je huis blijft opwarmen, en in de zomer je huis schaduw geeft, bijvoorbeeld door de juiste boom op de juiste plek te zetten.
Waar ik het meest van geniet in mijn huis is het comfort. Er is geen koude tocht, de temperatuur is heel constant, in de zomer is het koel te houden (met de 1,5 week hitte hebben we een max van 25 graden weten te bereiken). We hebben een prachtige vide met glas van bijna 6 meter hoog. Iedereen waarschuwde ons voor koudeval, van de installateur moesten we daar zelfs een aansluiting voor een verwarming plaatsen. Maar die koudeval hebben we nog nooit ervaren! Het enige nadeel is dat de vloer nu wel erg koud is (de verwarming staat immers niet aan). Door de lage temperatuur in de vloerverwarming wordt de vloer overigens nooit echt warm. Toen iedereen het weer koud begon te krijgen, liepen wij nog in zomerse kleren, het was immers nog 23 graden. En aangezien je dan door en door lekker warm bent, is het ook niet erg als je buiten de kou in gaat. Ons huis levert dus ook een stukje verlenging van de zomer!
Tot in de puntjes isoleren en besparen zit hem echt in de kleine dingen. Tegenwoordig is een vorstvrije buitenkraan helemaal in. Maar hoe denk je dat die vorstvrij blijft? Juist, doordat de kraan naar binnen loopt en de warmte uit je huis gebruikt om niet te bevriezen. Een thermische brug dus! Wij hebben dus tegendraads gekozen voor een buitenkraan die je in de winter gewoon in de meterkast af moet sluiten. Of een brievenbus , dat is een gat in je deur en dat willen we niet nu hebben er een bus aan de weg die we contant vergeten leeg te halen.

Groeten, Lianne

Energie update:
Verbruik is 1000kWh voor allen .
We hebben 6100kWh van net getrokken en 5100kWh aan het net terug teruggeleverd. Ons opstookprotocol bleek echter elektrisch te zijn en dat heeft ons 1100 kWh gekost. Dat was natuurlijk eenmalig , dus als je die niet meetelt waren we ongeveer nul op de meter. Onze warmtepomp heeft 717 kWh verbruikt voor verwarming + tapwater verwarming. Wat onze zonnecollectoren doen hebben we geen idee van.
Water:
Er 207 staat de teller. We hebben de tuin aangeplant in het zeer droge voorjaar, en dus ook pas vanaf dat moment een (lege) regenton, dus heel wat litertjes aan verbruikt helaas, dat gaar komend jaar veel beter worden.