Auteursarchief: probeer je nu echt admin te hacken ?

30% van alle (water) dieren hebben we nog niet ontdekt

Vanochtend had ik een leuk interview op Eemland Radio over de vervuiling van de Eem. Tussendoor vroeg de interviewer Erik een mooie vraag: “Wat kan je eigenlijk meten in het water?”
Mijn antwoord was eenvoudig: eigenlijk alles. Met de huidige technieken kunnen we letterlijk zien hoeveel dieren er nog nooit ontdekt zijn, en zelfs sporen vinden van soorten die misschien al duizend jaar uitgestorven zijn.

Onzichtbaar leven: wat DNA ons verklapt over biodiversiteit

Stel je voor: je schept een liter zeewater op en daarin blijkt een complete bibliotheek aan levensverhalen verstopt te zitten. Niet in de vorm van vissen of plankton die je kunt zien, maar als microscopisch kleine sporen DNA die organismen voortdurend achterlaten. Dit noemen we environmental DNA (eDNA).

Een nieuwe bril voor biodiversiteit

Met eDNA kun je leven detecteren zonder dat je het hoeft te vangen of te observeren. Filter het water, lees het DNA, en je krijgt een momentopname van alles wat er leeft of langskwam. Zo ontdek je ook de schuwe soorten die normaal verborgen blijven.

En dit gaat veel verder dan vissen alleen.

  • In water vinden onderzoekers DNA van vissen, weekdieren, amfibieën, plankton en zelfs zoogdieren die een slokje komen drinken.
  • In bodem duikt het DNA op van planten, insecten, wormen en schimmels.
  • Zelfs de lucht bevat sporen: in dierentuinen zijn vogels en zoogdieren geïdentificeerd enkel door lucht te filteren.
  • En in oude sedimenten kan plantaardig DNA duizenden jaren bewaard blijven, waardoor we ecosystemen uit het verleden kunnen reconstrueren.

Kortom: eDNA is een universele detector van leven.

De donkere biodiversiteit

Maar zodra wetenschappers die DNA-fragmenten proberen te koppelen aan databases, blijkt een groot deel onbekend. In sommige studies blijft wel 50–70% van de sequenties onherkenbaar. Dat betekent niet dat het altijd gaat om compleet nieuwe soorten — soms ontbreekt gewoon een referentie in de databank. Toch laat het zien dat ons overzicht van de natuur nog verre van compleet is.

Onderzoekers spreken daarom over “dark biodiversity”: een schaduwwereld van soorten die we via hun DNA al wel zien, maar nog niet kunnen benoemen.

Waarom dit ertoe doet

eDNA vertelt ons niet exact hoeveel soorten nog onbekend zijn, maar het wijst wel op de enorme blinde vlek in onze kennis. Naarmate de referentiedatabases groeien en bio-informatica slimmer wordt, zullen we beter begrijpen welke sporen écht nieuw leven vertegenwoordigen – en misschien zelfs welke evolutionaire takken we nog helemaal niet kennen.

Vooruitblik

Elke liter zeewater, elk handjevol grond, zelfs een hap lucht, is eigenlijk een uitnodiging. Een reminder dat onze planeet barst van leven dat grotendeels onzichtbaar blijft. Terwijl we ecosystemen proberen te beschermen, ontdekken we tegelijk dat we nog niet eens weten wie er allemaal in leven.

Of zoals een onderzoeker het mooi samenvatte: “We beschermen een bibliotheek waarvan we niet eens weten hoeveel boeken erin staan.”

Meer lezen (Nederlandstalige bronnen)