Burgerwetenschappers aan de Praamgracht: samen meten voor schoner water
Elf middagen lang zaten we met onze meetgroep aan de waterkant van de Praamgracht. Op twee locaties maten we de waterkwaliteit, namen monsters en telden waterdiertjes. Wat opviel? Iedereen die nieuwsgierig langs kwam, reageerde meteen enthousiast op onze burgerwetenschap. Want wat wij doen, doen we niet zomaar: we ondersteunen promovendus Rosanne van het NIOO in Wageningen met haar PhD-onderzoek.
Van wereldnieuws naar nieuwe uitdagingen
Burgerwetenschap in Nederland maakt al indruk. Eerder haalden we met het project Vang de Watermonsters zelfs het wereldnieuws. Honderden vrijwilligers onderzochten toen sloten, plassen en grachten door het hele land. Het resultaat: de Waterkaart 2023/24, een uniek overzicht van onze waterkwaliteit.
Dit jaar lag onze focus op een nieuw thema: overstorten.
Wat zijn overstorten?
Overstorten zijn plekken waar rioolwater direct in het oppervlaktewater stroomt, wanneer het riool het niet meer aankan. Dat gebeurt gemiddeld zo’n zes keer per jaar per locatie, meestal bij extreme regenval.
Met twintig meetgroepen onderzochten we het effect van die overstorten. Hoewel de laboratoriumuitslagen nog niet binnen zijn, zien we nu al duidelijke verschillen tussen overstortlocaties en referentielocaties. Waar de overstort loost, lijkt het waterleven veel minder actief. We wachten dan ook vol spanning op de officiële resultaten uit het lab.
Op weg naar 2026
Het volgende grote ijkpunt is de EU-waterrichtlijn van 2026. Dan zal blijken dat Nederland de gestelde doelen niet haalt – iets wat eigenlijk al jaren bekend is. Maar wat nog onduidelijk blijft, zijn de precieze oorzaken. En juist die kennis is nodig om gerichter te werken aan oplossingen en structurele verbeteringen.
Wat gaat er al wél goed?
Gelukkig zien we ook positieve ontwikkelingen, bijvoorbeeld:
- Regen- en rioolwater worden steeds vaker gescheiden. In Baarn ontmoetten we Willem, een vakman die met zijn team in enkele jaren enorme vooruitgang heeft geboekt.
- Steeds meer mensen plaatsen een regenton.
- Tuinen worden groener, en nieuwe bomen zorgen voor verkoeling.
- Slimmer maaibeleid helpt niet alleen de natuur, maar ook de biodiversiteit.
- Mest wordt minder vaak direct in sloten geloosd.
Stuk voor stuk stappen in de goede richting!
De lastige kwesties
Toch blijven er grote uitdagingen bestaan, zoals:
- Chemische stoffen (bijv. PFAS).
- Medicijnresten in het water. Vrijwel iedereen gebruikt medicijnen, en veel stoffen komen via urine terecht in ons oppervlaktewater.
Hier liggen kansen voor innovatie. Stel je voor: pijnstillers in de vorm van een neusspray, zodat een veel lagere dosis hetzelfde effect heeft. Minder medicijngebruik betekent ook minder medicijnresten in het water.
Samen verder
Burgerwetenschappers maken het verschil. Met nieuwsgierigheid, toewijding en samenwerking brengen we de waterkwaliteit steeds beter in kaart. Het is duidelijk dat er nog veel moet gebeuren, maar stap voor stap komen we dichter bij oplossingen.