Vervanging prikkeldraadafrastering Eemerwaard door een landschappelijke haag**
Ingediend door: Werkgroep Eemerwaard Natuurlijk
1. Aanleiding
De prikkeldraadafrastering rond de Eemerwaard is grotendeels vergaan en ligt op meerdere plekken op de grond. Dit vormt een risico voor wandelaars, honden, kinderen en fauna. De afrastering vervult geen functie meer en leidt tot rommel, onveiligheid en ecologische schade in een open natuurgebied binnen de gemeente Baarn.
De situatie vraagt om verwijdering van de oude prikkeldraadconstructie en een duurzame, natuurvriendelijke opvolger.
2. Voorstel van Werkgroep Eemerwaard Natuurlijk
Thon Stoffelen en Adriaan Voeten, namens de werkgroep Eemerwaard Natuurlijk, stellen voor om het oude prikkeldraad te vervangen door een natuurlijke, gemengde, open haag. Deze haag sluit aan bij voorbeelden uit het Utrechtse rivierenlandschap, waar struweelhagen landschapskwaliteit en biodiversiteit versterken zonder het uitzicht te blokkeren.
De haag krijgt een lichte, gevarieerde structuur, zodat het karakter van de Eemerwaard als open landschap behouden blijft.
3. Beoogde soorten: kern, aanvulling en structuur
We stellen een gelaagde opbouw voor die past bij de bodem, het waterpeil en het landschap van de Eemerwaard.
Kernsoorten (basis van de haag)
- Hazelaar (Corylus avellana) – gebiedseigen, robuust, notenrijk, hoge biodiversiteitswaarde
- Gele kornoelje (Cornus mas) – vroege bloei, goede drachtplant, kleur en structuur
- Meidoorn (Crataegus monogyna / laevigata) – stevige landschappelijke soort, nestgelegenheid, bessenrijk
Aanvullende soorten (streek- en landschappelijk passend)
- Haagbeuk (Carpinus betulus) – inheems, sterk, mooi winterbeeld, versterkt de structuur
- Hondsroos (Rosa canina) – nectar + rozenbottels, goede vuller
- Gelderse roos (Viburnum opulus) – bessen en bloei, hoge ecologische waarde
- Sporkehout (Rhamnus frangula) – topsoort voor insecten, met name citroenvlinder
- Sleedoorn (Prunus spinosa) – zuivere landschapssoort, doornig, vogels profiteren sterk
- Vlier (Sambucus nigra) – vruchten voor mensen en vogels
Natte zone / oeverzone (specifieke soorten)
- Gagel (Myrica gale) – inheems in natte, vochtige gebieden; past vooral langs de Praamgracht
- Zwarte bes (Ribes nigrum) – houdt van vochtige grond, verhoogt biodiversiteit
Accentsoorten (spaarzaam toegepast)
- Rode bes (Ribes rubrum) – eetbaar, laagblijvend
- Kiwi-bes (Actinidia arguta) – alleen waar ruimte en steun mogelijk is
- Groenblijvende olijfwilg (Elaeagnus × ebbingei of gecontroleerde soort)
- wintergroen accent, nectar en bessen
- spaarzaam inzetten om verstorende dominantie te voorkomen
4. Ruimtelijke inrichting
- Werkstrook: ca. 2 meter breed
- Haagbreedte / plantzone: ca. 1 meter
- Beeldkwaliteit: open struweel met zichtlijnen—geen massieve muur
- Onderbegroeiing: gebiedseigen kruidenmengsel om de kruidlaag sterk en biodivers te maken
- Verloop: droge soorten op hogere delen, gagel en natte soorten langs de Praamgracht
5. Realisatie & participatie
De gemeente Baarn blijft verantwoordelijk voor de formele uitvoering.
De werkgroep Eemerwaard Natuurlijk biedt aan om:
- mee te helpen bij ontwerpuitwerking
- te helpen bij het organiseren van een boomplantdag of -weekend
- vrijwilligers te mobiliseren uit de omgeving
- praktisch mee te werken bij de aanplant
Dit verhoogt betrokkenheid en draagvlak in de buurt.
6. Monitoring & ecologische versterking
De werkgroep monitort al de waterkwaliteit van de Praamgracht en breidt dit uit met:
- monitoring van oevervegetatie
- insectentellingen (vlinders, bijen, waterinsecten)
- vogelmonitoring
- jaarlijkse beoordeling van de haagstructuur en biodiversiteitsontwikkeling
De gegevens worden gedeeld met de gemeente Baarn, het waterschap en relevante partners, zodat de effecten transparant worden.
7. Pilotstrook langs de Praamgracht
We starten met een pilotstrook langs de Praamgracht, om:
- de werking van de soortencombinatie te testen
- bodem en waterinvloed beter te begrijpen
- beheerafspraken te verfijnen
- draagvlak te vergroten met een zichtbaar, functionerend voorbeeld
Bij succes kan de haag worden doorgezet langs de overige delen van de Eemerwaard.
Conclusie
De vervanging van het vervallen prikkeldraad door een gemengde, natuurinclusieve haag is de meest duurzame en toekomstbestendige keuze voor de Eemerwaard.
Het versterkt veiligheid, biodiversiteit, recreatieve beleving en landschappelijke kwaliteit.
De werkgroep Eemerwaard Natuurlijk staat klaar om samen met de gemeente Baarn en het waterschap dit project te realiseren en te monitoren, zodat de Eemerwaard een sterker en veerkrachtiger natuurgebied wordt voor mens en dier.