Het is oktober 1952:
Piloten Cees Groenedijk en Jan de Nijs zaten vol adrenaline na te praten in de crew-room over hun spannende `dog fight` tikkertje in de lucht . Die kurkentrekker-rol was mieters, ik was je gelijk kwijt, gaf Jan toe. Plotseling knalde de deur open en kwam de chef van de werkplaats binnendenderen. Briesend keek hij rond en stoof op Cees af: ‘Meekomen jij!’ Op een holletje liep Cees achter de uit de kluiten gewassen plaatwerker aan. Bij zijn toestel aangekomen zag Cees gelijk waar het over ging. Op de staart van de Gloster Meteor stonden op verschillende plekken met woeste potlood halen geschreven ‘AFGEKEURD’. De chef tilde met een zwiep het hoogteroer op en wees op de klinknagels die inderdaad wat ruim in hun gaatjes zaten “kijk wat je gedaan hebt mafkees, de staart lag er bijna af door dat idiote gestunt van jullie”. Er was zelfs beginnend scheurtje te zien. Dit was slechts één van de vele ‘ongelukjes’ met de Meteors. Dat dit voorval een staartje ging krijgen wist toen nog niemand.
De volgende dag was de kist weer opgelapt, aan het einde van de scheur was een gaatje geboord zodat hij niet verder door zou scheuren. De controleur van Fokker gaf een dreun op het kroonstempel ten teken dat deze reparatie veilig was.
Ongelukjes hoorden er een beetje bij. Zo reed de Nijs al eens tijdens het taxiën zijn luchtinlaat nog aan puin toen hij de accukar over het hoofd zag. En Groenedijk maakte al eens een slippertje doordat hij met veel te hoge snelheid landde en een sloot aan het einde van de landingsbaan moest ontwijken.
De chef werkplaats had gelijkertijd een gloednieuwe martin baker schietstoel in de toestellen van De Nijs en Groenedijk gezet nu de mannen van Fokker er toch waren. Na een korte uitleg en de duidelijke woorden dat ze met hun vingers van de stoel af moesten blijven, aangezien ze al genoeg verwoest hadden mochten de jongens weer de lucht in.
Deze week zouden ze het formatievliegen met negen toestellen gaan oefenen, Ze vlogen in drie groepjes van ieder drie toestellen.
Ze vlogen achter de Squadron commandant John Wansink aan. De Nijs was de NR 3 en Groenedijk NR 2 in hun formatie van 3 toestellen .
Alles ging prima en dus gingen ze moe en tevreden terug naar Soesterberg. Ze schoten over het IJsselmeer met z’n kleine 460 knopen (860km/h). Het zicht was geweldig en in de verte kwam Bunschoten in zicht.
Het Squadron maakte een draai en kreeg het commando om in lijn te gaan vliegen. Ze stuurden in en sloten aan achter de groepsleider. De Nijs hoorde opeens een zware trilling door zijn toestel gaan en moest zijn voetroer maximaal intrappen om nog rechtdoor te kunnen vliegen. Wat gebeurde er met de kist, hij leek wel uit elkaar te schudden. Blijven zitten was geen optie hij herinnert zich de korte instructie van die ochtend en twijfelt niet. Hij werpt de cockpitruit af, tast naar de handels van de schietstoel boven zijn hoofd en trekt de beschermkap over zijn hoofd naar beneden.
Met donderend geweld werd hij in zijn stoel gedrukt. Een korte ruk volgde en de parachute van de stoel ging uit. De parachute van de schietstoel remde het eerste deel van de enorme snelheid af. Vervolgens opende de tweede grote parachute en zweefde hij zonder stoel boven de Bunschoter polder. Beneden zag hij nog net hoe zijn Gloster Meteor 7E3 zich in het weiland boorde. De dreun was enorm en de modder spatte huizen hoog. Maar de Nijs landde veilig en werd al snel opgehaald door de mannen van de melkfabriek waar hij net achter landde.
In het toestel van Groenedijk gebeurt ook het een en ander. Tijdens het insturen naar zijn plek NR 2 direct achter de groepsleider ziet hij in zijn ooghoek de vleugel van een ander toestel op zijn plek. Nog voor hij iets kon doen, wees de neus van de Gloster kaarsrecht omhoog de G-krachten meter sloeg krom in de hoek en het licht ging uit bij Cees.
Snel kwam hij weer bij en snapte dat zijn kist niets meer voor hem ging doen en hij er direct uit moest.
Hij gooit het gas dicht van de nog zwaar ronkende straalmotoren. Met de handel wierp hij de cockpitruit af en trok de kap van de schietstoel naar voren … er gebeurt helemaal niets ... seconden tikten weg … hij hoorde achterin zijn hoofd de stem van de chef werkplaats: `Over je hoofd naar beneden, dan gaat de rest vanzelf.` Groenedijk begreep zijn fout en trok de kap omlaag. Even later zweefde hij in stilte boven Baarn. Rechts van hem zag hij hoe de staart van zijn toestel op de kas van bloemenkwekerij Engels en Z neerplofte. Even later kon hij letterlijk de vloeken van een landarbeider horen die zich te pletter schrok toen de schietstoel naast de man neerkwam.
Cees speurde de horizon af naar zijn kist. Recht voor zich zag hij tot zijn verbijstering hoe de andere helft op paleis Soestdijk af tolde. En toen kwam de dreun … met een geweldige knal plofte de Gloster Meteor 7E4 naast de Naald in de grond op enkele honderden meters van het paleis van de koningin der Nederlanden.
Met een smak klapte Cees tegen de grond bij boerderij de Wolkenberg, in een reflex rolde hij achterwaarts om de val te breken. Helemaal van harte ging dat niet en bij het opstaan merkt hij dat zijn rug veel pijn doet, hij zakt weer terug op de grond. Binnen een paar minuten stond boer Hilhorts en twee agenten naast Cees en bevrijdde hem uit de wirwar aan touwen van zijn parachute. Met behulp van een automobilist werd Cees naar het politiebureau gebracht,
Eenmaal op de thuisbasis Soesterberg kreeg Cees te horen dat zelfs de andere vlieger levend uit de Gloster Meteor was gekomen, iets wat helemaal niet vanzelfsprekend was. Voor de komst van de schietstoel had je niet veel kans om levend uit het toestel te komen. Door de enorme snelheid smakte de lucht je gelijk tegen de staart als je er al uit kon komen. Een enkeling lukte het om op de kop met een negatieve rol zodat je uit het toestel geslingerd werd, het toestel te verlaten maar dan moest je niet in een half vliegtuig zitten zoals bij Cees het geval was. Kortom, de schietstoel had geheel ongepland zijn nut bewezen, er ging een zucht van opluchting door militair luchtmacht land.
Meer verdieping:
Historische kring Baarn oa kranten archief 1952
Nationaal Militair Museum www.nmm.nl
Archief www.nimh.nl oa fotostoestel
Vliegtuig boeken winkel/ archief : www.flash-aviation.nl
Mocht u bij het lezen van dit verhaal nog tips of aanvullingen hebben dan hoor ik die graag.
Adriaan@GAANenBeleven.nl