Soms komen er van die mooie plannen voorbij die de moeite waard zijn om in histories perspectief te plaatsen. Zo ook het idee om een gemeenschap vlag te maken voor onze mooie gehuchtjes. Voor zon vlag kan je kijken wat ons verbind. In de strijd tegen het water werd het al duidelijk, onze riviertjes geven ons vruchtbare grond maar ook zorgen bij heftige regen. Die we middels de verschillende gemalen de baas blijven. Herfte in de ban van het water We hebben een geweldige recreatie plas aan het zand gat overgehouden. Van Ossel zo hete voor ons de wijthmerplas Histories gezien zijn onze marken altijd hecht verbonden. Over marken en grenzen en het CBS En ook al was je anders denkende toch hielpen we elkaar zodra er hulp gevraagd werd. Dat werd dan weer duidelijk toen er een kerk gebouwd werd voor Herfte Wijthmen Zalné en de “anders denkende” boer Warner van Anderlo gewoon een kerkpad over zijn land liet lopen. Een historisch rondje Herfte
De Kerk als gemeenschapshuis, zou dat niet een geweldige stap voorwaarts zijn. Er worden al gemende diensten gehouden, samen gezongen. Hoe mooi zou het zijn als daar een extra stap gemaakt kan worden. Immers vele kerken om ons heen verliezen hun functie en veranderen in woon paleizen, hoe mooi zou het zijn als de kerkgebouw haar history weet uit te breiden naar een multi functioneel gemeenschapsgebouw ? Of draaf ik nu door ?
De vlag van Salland is een heel mooi voorbeeld met bijna de zelfde achtergrond: De vlag bestaat uit een lichtblauwe baan bovenin verwijst naar de lucht, terwijl het geel en groen onderin de akkers en weilanden symboliseren. Het groene driehoekige vlak rechtsboven verwijst naar de Sallandse Heuvelrug voor. De kleurvlakken zijn onderling van elkaar gescheiden door witte lijnen. De horizontale witte lijn stelt daarbij de horizon voor. Rechts op de vlag is een verticale golvende blauwe baan geplaatst welke zowel de letter S van Salland verwijst naar als de rivieren die Salland doorkruisen.
Voor het temmen van de Overijsselse vecht was Herfte een natte boel. In de winter liepen de zomerweiden onderwater bij heftige regenval. De meeste landerijen waren dan ook alleen in de zomer te gebruiken. Na de aanleg van dijken en het recht trekken van sommige delen van de vecht bleef het droog. De natuurlijke water wegen werden kleiner en hier en daar veranderde een beek in een kronkelend slootje. Door de dijken steeg het water in de vecht, met grote gevolgen voor Berkum en Zwolle immers het hogere water kwam nu verder te stand in. Vandaar dat Berkum een sluisje heeft gekregen.
Na het direct koppelen van de emmertochtsloot , mars wetering en de zalnese beek/ later wetering werd het beheer makkelijker, Herfte is nog een tijdje zijn eigen waterschap geweest en kon zelf haar pijl beheren. In de winter waren we stiekem hulp sluiswachter en draaide de sluis op als we het ijs wilde sparen. Na een paar keer kwam er een een grote ijzeren plaat op. Vandaag de dag zijn de sluisjes allemaal elektronisch bedienbaar en zijn ze kwajongens proef.
Gemaal Herfte: Herfte heeft haar eigen gemaal om het water van de Eemertochtsloot af te kunnen voeren naar het Almelose kanaal. Maar dat gemaal kwam er niet zonder slag of stoot. De een was voor de ander tegen, gelukkig drukte Baron van Voorst tot Voorts het gemaal er doorheen en dat leverde deze mooie eerste steen op met de text die er niet om loog: In het jaar negentienhonderddertig min een werd gelegd de eerste steen nadat veel tegenstand was overwonnen is met den bouw van dit gemaal begonnen in een gebied 8000 bunder groot kwam zoo een eind aan den watersnood salus Populi Suprema Lex Esto. “De voorspoed van een volk moet de hoogste wet zijn.”
Maar houden we de voetjes dan nu wel droog? Meestal wel. Heel soms beleven we de tijden van toen: 27-December-2023 Na een heftige regenval bleek een van twee pompen van het gemaal Herfte defect en steeg het water gestaag en bleek eens te meer hoe belangrijk ons eigen gemaal Herfte is.
Lucht Foto van Basactuele foto’s van onze razende reporter Raoul
Het uitzicht vanuit ons achter terras in Herfte.
Het nieuwe uitzicht vanaf de veranda:
Foto: Ilona Foto: Marianne
Maar ook in November 1998 steeg het water naar ongekende hoogt: Foto’s Hanneke Hamer vanaf Boswijck naar Selhorst / golf terrein. Toen ik haar vroeg of ik de fotos toe mocht voegen aan het verhaal vertelde ze dat ze niet meer op Boswijck woont maar dat de kelder op haar nieuwe plek ook onder water stond … “ik voelde me gelijk thuis” vertelde Hanneke.
Foto
Foto;s Janneke Voeten Overstroming van 1-11-98, ze wilde altijd al aan het water wonen vertelde ze later vrolijk. Oja tip .. sleep de weg gevaren vlonders terug als het water nog hoog is anders krijg je er spijt van 😉
Meer verdieping:
Tijdslijn tot nog toe:
1925: Landeigenaren in Zwollerkerspel komen samen om wateroverlast aan te pakken. Besluiten tot oprichting van een waterschap en de bouw van een mogelijk gemaal.
1929: Officiële opening van het gemaal door Commissaris der Koningin, de heer Alexander Eppo baron van Voorst tot Voorst.
1930: Verkiezing van het definitieve bestuur van het waterschap. Echter, het nieuwe bestuur weigert de verplichtingen van het voorlopige bestuur na te komen.
1936: Na geschillen en bemiddeling begint het waterschap effectief te functioneren. Het gemaal wordt opnieuw in gebruik genomen en waterleidingen worden schoongemaakt.
1947: Plannen om de activiteiten te hervatten worden opgeschort vanwege bezwaren over kosten.
1957: Nederlandse Heide Maatschappij krijgt opdracht om opnieuw plannen voor verbetering op te stellen, maar deze worden als te kostbaar beschouwd.
1962: Waterschap Herfte fuseert met vier andere waterschappen tot het waterschap Bezuiden de Vecht.
1998: 1 november extreem hoog waterdoor regenval , de oorzaak was een record hoogte aan regenval.
2016: Gemaal Herfte valt onder het Waterschap Drents Overijsselse Delta na een fusie van verschillende waterschappen.
2023:December extreem hoog water door regenval die het recordjaar die 1998 overtrof. Boven op de extreme regenval kwam een storing met een van de twee pompen die op 2 December 04:00 t/m 26 december 11:30 geen water verzette. Het euvel bleek een defecte koppeling die niet zichtbaar was voor het blote oog en de stroom meters. Het leek alsof hij het deed maar de koppeling slipte en dreef de pomp niet aan.
Op het huidige uiterste noord puntje van Herfte vind je een bijzondere plek. Het eerste wat opvalt is een heuvel in het land en als je dichterbij komt zitten er ramen en deuren in de heuvel.
Het is de “aardwoning” van Maaike en haar gezin. lachend verteld ze dat het ook wel “de molshoop” genoemd wordt. En op zich is dat niet eens een hele rare naam. Immers molshopen vind je in zeer rijke grond met veel leven. Het is dan ook al 50 jaar de ideale plek om biologische groente te verbouwen.
Maaike is sinds 2018 de biologische groente boerin na dat ze eerst 3 jaar met de vorige eigenaren samen heeft geboerd.
De Kraam: Fietser stoppen regelmatig voor het kraampje voor lekker seizoen producten zo vers van het land. Als je verzekert wil zijn van eerlijke biologische groeten dan kan je net als 400 andere Zwolse gezinnen een wekelijkse groeten tas afnemen.
Tijdens de open dag van afgelopen zaterdag kregen we een leerzame rondleiding met veel uitleg over de bijzondere tuin. Zo wordt de helft van de tuin benut voor een periode van 3 jaar terwijl de andere helft weer op krachten kan komen voor de volgende periode. Hierdoor heeft ze altijd een sterk en gezonde bodem tijdens de productie periode.
In het midden loopt een strook met fruitbomen. Ooit liep daar ook al een singel maar die is weg gehaald en de grond is vervolgens aangevuld met rare bonkige aarde, niet gebiedseigen. Er valt niet veel te verbouwen maar de fruit en noten boompjes lijken het een prima plek te vinden.
Toen ik een kleine jonge was hielpen we de familie Poppe vaak met het verweiden van de Koeien naar de Hooi weg. Dat was in 1980 nog een doodlopende zandweg. Pas veel later is de hooiweg doorgetrokken tot de dijk. En kan je er fijn fietsen.
Toekomst plannen zijn er genoeg, na de aanleg van zonnepanelen op de kapschuur wordt er gewerkt aan een beregening installatie op eigen zonnestroom. En ook de oude benzine apparaten worden vervangen voor fijne stille accu gereedschap waar mogelijk. De volgende bus wordt een e-bus ook door dat ze anders in 2027 een probleem heeft met het bevoorraden van de groentewinkels in Zwolle dat tegen die tijd geen vieze busjes meer wil in de binnenstad.
Deze zomer wandelen we regelmatig een rondje met buurtjes en geïnteresseerden. Gewoon om lekker te mijmeren over hoe het ooit was, het is heel verrassend hoeveel je nog weet als je eenmaal rondloopt in de omgeving van je jeugd.
We starten op LandGOEDVoeten, in de zomer is het een oase van rust vlinders en vogels, maar ook de ree, eekhoorn, marter, das en vos laten zich regelmatig vast leggen op de camera.
De wandeling start bij het kerke-paadje, op de plek van het huidige stuwtje was er ooit een houten bruggetje. Die verbond de zandweg van de verschillende boeren families via een klein paadje door de weilanden en gerief bossen van Boer Warner ( Anderlo ) met de noodkerk (RK) in de schuur van Veldwijk ( Meiberg ).
We slaan af en wandelen langs de oude Jozef School, langs de nieuwe boerderij van Klink die verhuisde van wegen de zandplas .
Bij de ijscoboer Holterman proefde we het ijs van weleer in gedachten.
Tegenover familie Kuyt ( Het huisje in het erfgenamebos ) wandelde we om de plas ( Van Ossel zo hete voor ons de wijthmerplas). Het grappige van de wijthemer plas is dat deze in de marke Herfte ligt maar … niet veel mensen weten dat Wijthmen weldegelijk een eigen zandplas heeft … en heel toepasselijk heet deze dan weer naar de marke er naast Sekdoorn … inderdaad de Sekdoornse plas ligt ook nu nog volgens het CBS in Wijthmen. Dus we zijn in ieder geval wel heel consequent namen door elkaar te halen.
Aan de andere kant van de plas komen we langs de ontgin weg waar sporen van een Romeinse boerderij gevonden zijn ( jaar 200-300 ) . Dat was niet veel meer dan een vrij gemaakte cirkel waar gewassen geteeld werden een zogenaamde raadakker.
We duiken het bos van Boswijk in via de oude beukenlaan. Daar mag je tegenwoordig genieten van het geweldige park. Het top pronkstuk is een 200 jaar oude Beuk ( ca 1823) . In 2016 heb ik alle dikke bomen van HWZ op gemeten en hun leeftijd bepaald ( omtrek / 2-3cm afhankelijk van de ligging ) Deze beuk heeft nog vele jaren te gaan, zijn wortels zijn sterk en de kroon krijgt nog volop voeding.
foto: Marianne ten Klooster
Even verderop zien we het eind stadia van oude bomen, ze brokkelen langzaam af.
We wandelen door naar een plek waar je DOOR de Zalnese beek of nu dan emmertocht sloot loopt. We wandelen letterlijk op water niveau door een drijvende betonnen bak.
Via het eerste grote zonnepark van Zwolle zien we aan de overzijde van trein viaduct Sel horst liggen.
We steken over en wandelen door het park van Helmhorst, via het mooie houten brugje komen we bij een verscholen poel waar men vroeger naar toe “kuierde” via de kuierhuislaan om te gaan badderen vertelde Marianne ten Klooster onze lokale gids rond dit gebiedje. Via oude kruipdoor sluipdoor paadjes komen we langs haar ouderlijkhuis ( nee die staat niet op het route kaartje 😉
Via de herfterlaan, komen we langs de plek waar het huisje van Rudolf en Anneke Werner stond. In gedachten gaan we het kerkepad weer op en wandelen over het houtenbruggetje en genieten nog lang na van hoe het ooit was en vaak nog steeds is
Vader: As het niet te ver weg is veur ze, dat hef Willem Beltman ezegd en die was er ook bie.
Opoe: Beltman uut Herfte?
Vader: Beltman uut Herfte. Maar Jan Meiberg heeft toen gezegd dat de erven Mulder-Meiberg twee bunder grond beschikbaar willen stellen voor de nieuwe karke ..
Moeder: 2 bunder, zo maar voor niks?
Vader: Zo maar voor niks en da’s ook nog mooi op de grans tussen Herfte en Wythmen, dus Herfte kan tevreden zijn.
Opoe: ze zijn gek (nijdig voortwerkend)
Met de stadsen omgaan, dat ken niet.
Vader: En Jan Meiberg het ook ‘zegd, dat de noodkerk zo lang in zien schure kan, tot de nieuwe kerk klaar is.
Moeder: De noodkerk, in zien schure? en woar mut ie zien koeien dan allemoal stallen?
Vader: Hij wil minder koeien gaan houden: hij het er genoeg van zei ie.
Opoe: (hoofdschuddend) D’r is niet eens een weg, van Herfte uut noar Meiberg.
Ze mutt’n er eerst helemoal om heen en dan weer terug.
Vader : Ook daar is aan gedacht.
Ze willen vanuit Herfte een fietspad aanleggen, dwars door de weilanden naar Meiberg toe naar de Erfgenamenweg, vanaf Vogelzang.
Opoe : Maar dan moeten ze over ‘t land van Boer Warner en die is anders denkende.
Vader : Een anders denkende is niet per se een slecht denkende.
Jaarlijks wordt ons mooie Herfte, Wijthmen en Zalné opgeschrikt door een donderend geweld van de plas … dan wordt er een dance festival georganiseerd. Een van de eersten was Fusion of Dance. Omwonenden kregen vrij kaarten en het was een indrukwekkend en vrolijk spektakel. Maag stompende bassen en klagen de oudjes … Buurman Gerard had een plan om te gaan hooien met de oorkappen op. Een andere ging lekker een weekendje fietsen. Wij de jeugd van toen vonden het geweldig.
Maar wist je dat we zelf de eersten waren, of beter nog de gebroeders Eykelkamp waren de aanstichters. Al in 1987 of was het nu toch 1988 organiseerde ze een gezellig muziek feest aan de plas.
Hans Spijker met zijn band Serpent startte het feest met als na programma de coverband Big Deal … het bier klotste in de bekers en later op de avond bewoog frietkraam van de drank vergunninghouder heftig heen en weer … dat was ook gelijk het einde van zijn medewerking. Ook ons gezang was wat te luid geweest want de gemeente Zwolle gaf voor het volgende jaar geen vergunning meer af.
Op de terug weg mijmerde vriend Nico de hele weg dat we makkelijk over konden zwemmen dat was vast korter … we hebben het maar niet geprobeerd.
Een jaar later werd de GrassParty, zoals de naam ontstaan was door het ontbreken van een vloer in de tent aan de eierweg gehouden. Zeg maar bij de pers bulten van boer Meiberg.
Tony vertelde dat hun aller eerste tent feest 2 jaar eerder was 1985 “de heetste nacht van Herfte” en een pilot was voor hun inspiratie. De tent feesten verplaatste later naar Wijthmen met als vergunning houder “de Mol” .
Op de oude plek aan de plas kwamen vanaf 2008 de dance concerten en ook toen waren er mensen voor en tegen … wij gingen kijken als we kaarten kregen of wandelede met de hele familie naar de plas als er vuurwerk kwam … en vonden het zodra de stilte weer terug keerde best indrukwekkend en leuk voor de jeugd 😉
Als je naar de marke Herfte kijkt zie je een bobbel, na de aanleg van het spoort is die bobbel “verkaveld” … maar hoe liep de noord grens vroeger? En is deze nog te vinden in het huidige landschap?
En hoe zat dat in heel vroeger is er iets te vinden op oude kaarten ?
Bouwen in het buiten gebied: Onlangs kwam ik in kranten knipsels tegen over bouwen in het buiten gebied. En een hand geschreven brief van moeder Janneke die aan de gemeente raad van Zwolle uit moest leggen waarom ze dan wel een boerderij wilde stichten in Herfte.
Inderdaad. Moeder Janneke was een boeren dochter en vond het op de bank zitten in Berkum helemaal niets, ze wilde weer dieren om haar heen. Vader Henk had een prima baan bij Philips als uitvinder ( ontwikkelaar ) maar moeder Janneke had niet veel om handen. Het boeren leven lonkte weer en samen maakte ze een plan. We kopen een paar hectare en we beginnen een kleinschalige boerderij die Janneke alleen kon runnen en Pa aan bij kon dragen. Maar het was een andere tijd, aleen mannen telde mee en dus werd er maximaal in gezet om de bouw hoe dan ook tegen te houden leek het wel. Er kwamen zelfs “kamer vragen” om die rijke hobby boeren te blokkeren. Maar dan kende je Janneke en Henk nog niet ze trokken alle registers open.
Alle ontwerpen voor het huis en de grote schuur werden afgekeurd, dus kochten we het goed gekeurde ontwerp van Rankenberg zijn architect ( Herfterlaan 24 ) welke eerder wel goed gekeurd was. We hadden 200meter aan de weg kant en mochten gaan bouwen mits op weg hoogte en niet te ver van de weg.
fotos via topotijdlijn
Onze buurtje Annie en Robbie miste 2 meter aan de weg en zouden niet mogen bouwen volgens de gemeente Zwolle, Janneke streek over haar hart en verkocht 2 meter waardoor we een mooie strakke erfgrens kregen.
Op iedere slak werd zout gelegd en het hoofd van de vergunningen nam zijn verlies er slecht op ( ik weet zijn naam maar hou dat voor me ) en fietste regelmatig langs voor inspectie.
Als we als kinderen een boom hut gingen maken stond de man schuimbekkend onder de hut te keffen dat we die af moesten breken. Het was niet aleen tegen ons gericht half Herfte had er last van.
Janneke ging er ludiek mee om, zo wilde ik op mijn 17de uit huis dus kocht ik een oude pemberton caravan. Binnen no time stond de gemeente man op de stoep met de vraag wat die caravan daar moest “nou die is te koop zij Janneke en kost 100 gulden als u nu afrekent komen de jongens hem vanmiddag al brengen”. Met een rood hoofd liep de man weg en heb ik nog een paar jaar van mijn eigen plekje genoten. De schuur werd goed gebruik voor dieren, kalfjes, ponies, schapen, kippen geiten eigen lijk hebben alle boerderij dieren er wel gelopen op de varkentjes na maar daar had Janneke er al 3 van 😉
Dit jaar ben ik voor het eerst eens gaan koud persen om een lekkere pure appel en of peren sap te krijgen.
De appels en peren komen zo van de boom, even afspoelen, versnipperen en persen maar. Het snipperen gaat met een grote shredder ( het groene apparaat op de tafel ) die het ook prima doet aan de boormachine. Het persen gebeurt met een stevige handpers van 10 liter. Een volle bak fruit levert ongeveer 4-5 liter heerlijk zoet sap op.
