De opkomst en ondergang van Zalné

Een vergeten buurtschap aan de rand van Zwolle

Bron: De Elshofbode – lokale verhalen uit Herfte, Wijthmen en omgeving. Aangevuld met bronnen van Wijthmen.nl, Christoffelpad en de Canon van Overijssel.

Zalné. Een naam die in de streek nog klinkt als iemand “richting Herfte of Wijthmen” fietst of door het lommerrijke landgoed Boschwijk kuiert. Maar wie de wijkkaart van Zwolle erbij pakt, vindt niets. Geen buurtschap, geen wijk, geen buurt. Wat ooit een herkenbaar stukje land was – met buitenplaatsen, een dichter-burgemeester en een eigen identiteit – is administratief stilletjes verdwenen. Hoe kan dat? Wie heeft dat beslist? En waarom heeft niemand het gemerkt?

Waar ligt Zalné eigenlijk?

Tussen Herfte en Wijthmen, op een oude zandrug in het oosten van Zwolle. Een landschap met akkers, houtwallen en eeuwenoude beken. Zalné was nooit een dorp met een kerkplein of café, maar wel een hechte buurtschap, verspreid langs de Heinoseweg en de Oude Mars.

Tijdslijn van Zalné

Opkomst: Buitenplaatsen en bestuurlijke adel

De opkomst van Zalné begon met buitenhuizen. In de zestiende eeuw bouwde een rijke familie hier de havezate Zalné. Die werd later opgesplitst in de landgoederen Boschwijk en Landwijk. In de lente en zomer woonde hier Rhijnvis Feith: dichter, denker, schrijver, en burgemeester van Zwolle. Zijn Engelse landschapstuin werd een voorbeeld in de regio.

De buitenplaats Landwijk (ook bekend als Biervliet) kwam in handen van jurist Egbert Gelderman. Daarna volgden de families Zeehuizen en Lubbers, die rond 1900 een boomkwekerij begonnen. Het gebied stond bekend om zijn rust, rijke flora en oude lanen.

Ondergang: een buurtschap uitgewist met beleid

In 1967 werd de gemeente Zwollerkerspel opgeheven. Alle omliggende dorpen en buurtschappen – Herfte, Zalné, Wijthmen – gingen op in Zwolle. Vanaf dat moment verdween Zalné langzaam van de kaart. Niet door ramp of sloop, maar door administratieve logica.

In de wijkindeling van Zwolle heet dit gebied sindsdien Marsweteringlanden, met slechts twee buurten: Herfte en Wijthmen. Zalné wordt niet meer genoemd. Er is nooit een besluit geweest waarin stond: “Zalné houden we op te noemen.” Maar dat gebeurde wel. Langzaam, geruisloos.

Waarom wisten bewoners van niets?

Omdat er geen formele wijk was, kwam er ook geen formele opheffing. Geen raadsbesluit, geen bewonersbrief. De meeste beleidsstukken en participatiebijeenkomsten richten zich op het hele buitengebied. Soms staat er: “Wijthmen, inclusief Herfte en Zalné”, maar vaak ook niet.

De betrokkenheid van Zalné loopt sindsdien via Wijthmen, bijvoorbeeld in het Dorpsplan Wijthmen 2010–2025, waarin Herfte en Zalné worden samengenomen als één leefgebied. Maar op kaarten, statistieken en gemeentelijke brieven komt de naam Zalné nauwelijks nog voor.

Wat blijft er over van Zalné?

Meer dan je denkt. De oprijlanen naar Landwijk en Boschwijk zijn er nog. De zachte bochten in de oude zandwegen, de boomgaarden, de oude veldnamen – en de verhalen van bewoners. Wie in de streek woont, weet nog precies waar Zalné begint en eindigt.

De naam leeft voort in herinneringen, archieven, en misschien nu ook in dit blog. Want buurtschappen verdwijnen pas écht als niemand ze meer noemt.

Bronnen en meer lezen

JaarGebeurtenis
ca. 200 n.Chr.Romeinse aardewerkscherven gevonden nabij Boschwijk – vroege bewoning.
1500–1600Havezate Zalné gebouwd door Zwolse notabelen.
1750Buitenhuis ‘Biervliet’ gebouwd, later bekend als Landwijk.
ca. 1770Bouw van buitenplaats Boschwijk.
1806–1824Dichter en burgemeester Rhijnvis Feith woont op Boschwijk.
1900–1950Boomkwekerij op Landwijk; bloeiende tijd voor buitengebied.
1 aug 1967Opheffing van gemeente Zwollerkerspel; Zalné komt bij Zwolle.
2010–hedenZalné verdwijnt uit officiële wijk- en buurtindeling van Zwolle.
2025Bewoners merken dat Zalné geen wijk meer is – en gaan op onderzoek.