De gemeente Zwolle heeft grote bouwplannen: tot 2040 komen er 18.250–23.500 nieuwe woningen bij. Een deel daarvan komt binnen de stad, maar vooral aan de randen. Voor onze omgeving gaat het om twee plekken: de Vechtrand (Vechtpoort I & II, naast Berkum en richting Herfte) en ten zuiden van Zwolle-Zuid, achter Ittersumerbroek. Hier worden duizenden woningen voorzien, samen met een nieuw station en groene verbindingen richting de IJssel.
Als bewoners van Herfte, Ittersum en Berkum voelen we de vraag steeds sterker: hoe groeien we als stad zonder dat landschap, water en leefbaarheid onder druk komen te staan?
Waar raken de plannen ons?
- Berkum/Herfte: landbouwgebied en uiterwaarden langs de Vecht. Hier komt Vechtpoort I, met plannen voor 4.000–8.000 woningen. Het land tussen Berkum en Herfte wordt genoemd als uitbreidingszone.
- Ittersumerbroek/Ittersum: achter deze wijk zijn 2.000–3.000 woningen gepland, in een gebied dat nu nog open en groen is, met watergangen en natuurwaarden.
Deze gebieden zijn van grote waarde voor omwonenden, als buffer, als plek voor natuur én als uitloop van de stad.
Hoe is er geparticipeerd?
De gemeente organiseerde werkateliers, reizende woonkamers, enquêtes en bijeenkomsten in Berkum en Zwolle-Zuid. Er kwamen veel reacties binnen: van bewonersgroepen, dorpsbelangen, agrariërs, natuurorganisaties, ondernemers en woningcorporaties. In de gemeenteraad op 30 juni 2025 spraken inwoners uit onder meer Ittersumerbroek hun zorgen uit.
We waarderen dat de gemeente ruimte biedt voor gesprekken, maar merken ook dat veel mensen zich verrast of laat geïnformeerd voelden. Echte participatie vraagt om openheid vanaf het begin en samen werken aan alternatieven.
Voorkeursrecht: regie of beperking?
Om regie te houden heeft de gemeente een voorkeursrecht ingesteld op gronden in Zwolle-Zuid. Dat betekent dat eigenaren hun grond eerst aan de gemeente moeten aanbieden. Begrijpelijk vanuit de wens om speculatie te voorkomen en plannen in goede banen te leiden.
Tegelijk roept dit vragen op bij boeren en grondeigenaren: wat betekent dit voor hun vrijheid, hun waarde en hun toekomst? Hier is zorgvuldigheid en vertrouwen hard nodig.
Water: prognoses als kompas
In de documenten erkent de gemeente dat de bodem in Zwolle-Zuid nat is en nu al een belangrijke rol speelt in waterberging. Met de klimaatprognoses richting 2050 en 2100 wordt die functie alleen maar belangrijker.
Bewoners zien dagelijks hoe sloten vol staan en velden blank kunnen komen. Daarom vragen we: maak water en bodem leidend bij de keuzes. Niet achteraf als technische correctie, maar vooraf als kompas. Eerst weten wat nodig is om veilig en klimaatbestendig te wonen, dan pas bepalen waar woningen passen.
Onze oproep
Wij zien de noodzaak van woningen. Jongeren, starters en ouderen wachten op betaalbare huizen. Maar bouwen moet samengaan met behoud van landschap, natuur en leefbaarheid. Dat vraagt om:
- Vroegtijdige en open participatie, met ruimte voor ideeën en zorgen van bewoners.
- Natuur en water als uitgangspunt, niet als bijlage.
- Kleinschalige alternatieven en inbreiding benutten, naast grote uitbreidingslocaties.
- Eerlijke verdeling van lasten en baten: investeer in voorzieningen, bereikbaarheid en betaalbare woningen.
Zo maken we van groei geen bedreiging, maar een kans om Zwolle samen sterker, groener en leefbaarder te maken.
Bronnenoverzicht
Gemeente Zwolle – officiële documenten
- Participatiejournaal “Ons Zwolle van Overmorgen” – Gemeente Zwolle, juni 2025
PDF - WOO-besluit voorkeursrecht Zwolle-Zuid (mei 2025) – Gemeente Zwolle
PDF - Nieuwsbericht gemeente Zwolle (25 sept 2025): “Zwolle zet in op regie op grond en zorgvuldige participatie voor Vechtrand en Zwolle-Zuid”
Link
Lokale en regionale media
- De Stentor – artikelen over Vechtpoort en uitbreiding Zwolle (o.a. “Is Vechtpoort de oplossing voor woningcrisis in Zwolle?”, 2024/2025).
- RTV Focus Zwolle – berichtgeving over nieuwe woonwijken en aantallen woningen.
- De Swollenaer – artikelen over woonplannen bij Berkum en Zwolle-Zuid.
Gemeenteraad en inspraak
- Raadsdebat 30 juni 2025 – gemeenteraad Zwolle, met insprekers uit Ittersumerbroek, Berkum en diverse organisaties.
- Brieven en reacties van bewoners en organisaties – o.a. Platform Zwolse Wijken, HerfteNatuurlijk, Dorpsbelang Wijthmen, woningcorporaties, Landschap Overijssel, Milieuraad.
Adriaan Voeten
Onderzoeker voor HerfteNatuurlijk.nl