Aanleiding “we zijn gebonden aan de regels van Overijsel” als antwoord op onze vraag waarom mogen we niet me helpen aan het oplossen voor het woning probleem ?

Hier een onderzoek incl. bronnen naar hoe andere gemeenten dan Zwolle omgaan met de oplossing i.p.v. het probleem:

Zalk: samen bouwen aan het dorp

In Zalk (gem. Kampen) trokken gemeente, Dorpsbelang en inwoners samen op om kleinschalige woningbouw mogelijk te maken. Ze organiseerden in 2019 een CPO-traject (collectief particulier opdrachtgeverschap) voor twee locaties: één gemeentegrond aan de Brinkweg en één perceel van een particuliere grondeigenaar aan de Zalkerdijk. Bewoners zijn vanaf het begin intensief betrokken, met dorpsbijeenkomsten en workshops. De uitgangspunten waren duidelijk: niet meer dan ~10 woningen per locatie (matches dorps bouwen), in totaal zo’n 20 huizen nodig volgens het behoefteonderzoek tot 2028. Er is speciale aandacht voor betaalbaarheid (woningen tot ca. €185–285k), passend ontwerp en landschappelijke inpassing. Ook innovatieve woonvormen komen in beeld (micro-woningen voor starters, bio-based bouwmaterialen)hetdorpzalk.nl. Dorpsbelang Zalk begeleidt het CPO-traject en zorgt voor draagvlak; de wethouder benadrukt dat het plan “met name voor de jongeren en doorstromers uit het dorp” een positieve ontwikkeling ishetdorpzalk.nlhetdorpzalk.nl. Het resultaat is een concrete routekaart voor bouwplannen die door de buurt wordt gedragen: een voorbeeld van hoe lokale initiatiefnemers én gemeente gezamenlijk kavels kunnen splitsen en nieuwe woningen realiseren zonder wrijving.

Zwolle: veel stad, weinig platteland

Zwolle heeft stevig ingezet op binnenstedelijke groei en is in haar beleidskaders terughoudend in het buitengebied. In de Omgevingsvisie staat de toevoeging van 1.000 woningen per jaar, met focus op stedelijk bouwen centraalzwolle.nl. Het buitengebied is vooral bedoeld om zeldzame particuliere wooninitiatieven te accommoderen, maar hier kleeft een strak keurslijf aan. De gemeente reserveert formeel ca. 50 woningen voor het landelijk gebied, vooral via kleinschalige toevoegingen in kleine kernen (bijv. Windesheim, Wijthmen), erftransformaties en invulling van buurtschapskernenzwolle.bestuurlijkeinformatie.nl. Cruciaal is dat elke buitengebiedsontwikkeling ‘maatwerk’ is en gekoppeld moet worden aan kwaliteitsmaatregelen (zoals het slopen van bestaande bebouwing)zwolle.bestuurlijkeinformatie.nlzwolle.bestuurlijkeinformatie.nl. Zwolle benadrukt expliciet de waarde van de StadsRand: de scherpe overgang van stad naar wei, die ‘iedereen moet kunnen ervaren’zwolle.nl. Dat beleid motiveert de gemeente om zuinig te zijn op het open landschapplatform31.nl. In de praktijk leidt dit tot strenge procedures: een initiatief buiten het bestemmingsplan vraagt vaak een partiële herziening, met alle onzekerheden van dienzwolle.bestuurlijkeinformatie.nlzwolle.bestuurlijkeinformatie.nl. Met andere woorden: Zwolle is niet principieel tegen extra woningen in het buitengebied (inrichting met oog voor natuur en landschap staat centraal), maar hanteert daarbij hoge bestuurlijke drempels en kwaliteitsvoorwaardenzwolle.bestuurlijkeinformatie.nlzwolle.bestuurlijkeinformatie.nl.

Dalfsen: ruimte voor wonen op erf

De gemeente Dalfsen kiest bewust voor meer ruimte in het buitengebied. Sinds 2021 zijn er beleidsregels die het splitsen van bestaande wooneenheden stimuleren. Grote boerderijen en karakteristieke woningen mogen onder voorwaarden worden omgevormd tot twee huizendalfsen.nl. Ook kunnen particuliere erven onder de zogenoemde Sloop-voor-Kansen-regeling (onderdeel van het buitengebiedsplan) een extra (kleine) woning of tiny house krijgen, mits een bestaand agrarisch bijgebouw wordt afgebrokendalfsen.nl. Zo ontstaat op veel erven een nieuwe woonfunctie terwijl het totaal aantal verrommelende bouwwerken afneemt. Concreet: voor een klein huis (≤375 m³) is in Dalfsen een sloopopgave van ca. 300–350 m² vereist, waarna het huis permanent mag blijven staandalfsen.nl. Dalfsen faciliteert hiermee rechtstreeks kavelsplitsing en erftransformatie – een benadering die in Zwolle (nog) niet is vastgelegd. In Dalfsen is er oog voor woonbehoefte én behoud van landschap; hierdoor vonden recente persverslagen het nieuws dat Dalfsen “regels versoepelt voor wonen in het buitengebied” (woningsplitsing, tweede woning op erf, etc.)dalfsen.nldalfsen.nl.

Wat kan Herfte leren?

Herfte is, net als Zalk, een klein buurtschap met slechts enkele honderden inwoners, én behoort tot de gemeente Zwolle. Gezien de landelijke woningnood en vergrijzing heeft het dorp ook behoefte aan (kleine) uitbreidingen: starterswoningen, levensloopbestendige huizen of thuisunits voor jonge gezinnen en ouderen. Lessen uit Zalk en Dalfsen maken duidelijk dat juist in kleine kernen maatwerk nodig is. Mogelijke aanpakken voor Herfte zijn:

• Collectief initiatief (CPO) door dorp: Stimuleer een lokale werkgroep of Dorpsbelangen Herfte om een CPO-project op te zetten. Net als in Zalk kan de gemeente kavels reserveren (of grondeigenaren meewerken) voor een kleinschalige woonwijk. Dit geeft bewoners eigenaarschap en kan leiden tot woningen die echt passen bij het landschaphetdorpzalk.nlhetdorpzalk.nl.
• Kavelsplitsing op erf: Onderzoek kavelsplitsing bij bestaande erven, bijvoorbeeld bij boerderijen of grote boerenwoningen. Denk aan kleine woningen of tiny houses op het erf (zie Dalfsen) in ruil voor de sloop van verrommeling of overtollige stallendalfsen.nlzwolle.bestuurlijkeinformatie.nl. Een erftransformatie kan zo één of twee extra huizen opleveren, gekoppeld aan kwaliteitsverbetering (bijv. natuurherstel of landschapsschoonmaak).
• Flexibele regels of pilot: Vraag de gemeente om voor Herfte een experimentele ruimte of een uitzondering te creëren. Dat kan binnen het omgevingsplan door een maatwerkbepaling (vergunningactiviteit) of via een proeftuin met provincie. Op die manier kunnen initiatieven buiten de strikte bestemmingsplannen toch kansrijk worden, mits voldaan wordt aan kwaliteitseisenzwolle.bestuurlijkeinformatie.nlzwolle.bestuurlijkeinformatie.nl.

Elke stap moet uiteraard zorgvuldig worden afgestemd op de lokale context en het behoud van het fraaie coulisselandschap rond Herfte. Maar de voorbeelden van Zalk (bewoners in de lead) en Dalfsen (actief nieuw beleid) laten zien dat het wél kan zonder grootschalige plannen. Met kleine aanpassingen – zoals tolerantie voor “klein bouwen” en het koppelen van een woning aan kwaliteitsmaatregelen – kan ook in Herfte de leefbaarheid worden versterkt.

Oproep: Herfte verdient perspectief

Herfte mag niet achterblijven. Ambtenaren, dorpsbelangen en initiatiefnemers moeten samen kijken welke oplossingsrichtingen hier haalbaar zijn. Willen we in Zwolle écht dat jonge gezinnen en inwoners hier blijven, dan móet er ruimte zijn voor nieuwe woningen – ook in een klein buurtschap. Laten we de lessen van Zalk en Dalfsen ter harte nemen en Zwolle aansporen tot actief maatwerk. Een beperkte pilot “Wonen in Herfte” kan veel opleveren: een hernieuwde dorpskern, vitalisering van de buurtschap en tevreden dorpsbewoners. Zo’n experiment vraagt lef en samenwerking, maar elk huis dat lokaal wordt gecreëerd, is méér dan stenen: het is een kans om Herfte leefbaar te houden. Zwolse bestuurders, durf het debat aan en geef Herfte de beleidsruimte die het verdient – dan kan dit dorp straks zelf meebouwen aan zijn toekomst. 

Bronnen: Gemeente Kampen (CPO Zalk)hetdorpzalk.nl; Gemeente Zwolle (omgevingsvisie, Woonbeleid)zwolle.nlzwolle.bestuurlijkeinformatie.nlzwolle.nlzwolle.bestuurlijkeinformatie.nl; Gemeente Dalfsen (woningsplitsing en Sloop-voor-Kansen)dalfsen.nldalfsen.nl; Platform31 (woningsplitsing klein gemeente)platform31.nl.

Citations

Woningbouw Zalk – Het dorp Zalk

https://hetdorpzalk.nl/nieuws/woningbouw-zalkWoningbouw Zalk – Het dorp Zalkhttps://hetdorpzalk.nl/nieuws/woningbouw-zalkDe ruimtelijke koers van Zwolle | Gemeente Zwollehttps://www.zwolle.nl/de-ruimtelijke-koers-van-zwolle[ Informatienota]https://zwolle.bestuurlijkeinformatie.nl/Document/View/0adeba53-3292-4f7f-a2bb-189dd8fc1bdb[ Informatienota]https://zwolle.bestuurlijkeinformatie.nl/Document/View/0adeba53-3292-4f7f-a2bb-189dd8fc1bdb[ Informatienota]https://zwolle.bestuurlijkeinformatie.nl/Document/View/0adeba53-3292-4f7f-a2bb-189dd8fc1bdbDe ruimtelijke koers van Zwolle | Gemeente Zwollehttps://www.zwolle.nl/de-ruimtelijke-koers-van-zwolleWoningsplitsing: Ook in beeld bij kleinere gemeenten – Platform31 | Kennis en netwerk voor stad en regiohttps://www.platform31.nl/artikelen/woningsplitsing/[ Informatienota]https://zwolle.bestuurlijkeinformatie.nl/Document/View/0adeba53-3292-4f7f-a2bb-189dd8fc1bdbWoningsplitsing | Gemeente Dalfsenhttps://www.dalfsen.nl/woningsplitsingTiny houses | Sloop voor kansen | Gemeente Dalfsenhttps://www.dalfsen.nl/tiny-houses-sloop-voor-kansenWoningsplitsing | Gemeente Dalfsenhttps://www.dalfsen.nl/woningsplitsingWoningbouw Zalk – Het dorp Zalkhttps://hetdorpzalk.nl/nieuws/woningbouw-zalkWoningsplitsing | Gemeente Dalfsenhttps://www.dalfsen.nl/woningsplitsing